Odrobina historii
Gry fabularne (RPG, czyli Role Playing Games), powstały na początku lat 70-tych w USA. Nazwę dosłownie tłumaczy się na "gry z odgrywaniem ról", jednak w polskiej terminologii przyjęło się używać nazwy "gry fabularne".
Skąd się wzięło RPG? Gary Gygax wraz z Davidem Arnesonem, na podstawie osadzonej w realiach średniowiecznych gry bitewnej Chainmail, opracowali grę Dungeons and Dragons. Firma Gygaxa, Tactical Study Research (wykupione kilka lat temu przez Wizards of the Coast) wydała D&D w 1974 roku. Parę lat później ukazała się gra Advanced Dungeons and Dragons będąca rozwinięciem pierwotnego pomysłu, a po niej przyszły inne systemy.
O co chodzi w RPG?
Czym są gry fabularne? To zabawa rozgrywająca się w wyobraźni, którą można porównać do dziecięcej zabawy w wojnę czy policjantów i złodziei. Gracze wcielają się w wymyślone postacie i wspólnie przeżywają przygody w wyimaginowanym świecie.
Jednak, w odróżnieniu od dziecięcej zabawy, w grach fabularnych występuje dodatkowa postać: Mistrz Gry (MG), którego zdaniem jest nadzorowanie przebiegu zabawy. Sama rozgrywka zaś opiera się na dialogu gracze – MG. Gracze mówią, co robią ich postacie, natomiast prowadzący podaje im rezultat tych działań.
Prowadzący rozgrywkę zwykle ma przygotowany scenariusz – ramowy plan obejmujący główne wydarzenia, wątki i postacie, które pojawią się w trakcie rozgrywki (spotkanie graczy nazywane jest sesją). Jednak gracze nie są zobowiązani do trzymania się tego planu. Mają swobodę wyboru, jeśli chodzi o to, co zrobią ich postacie: a mogą zrobić co tylko chcą, ograniczone są jedynie konwencja świata oraz (zazwyczaj) prawami fizyki. Tak więc, scenariusz może zakładać odbicie kupca z rąk zbójców, lecz gracze niekoniecznie muszą to zrobić, jeśli znajdą dla siebie ciekawsze lub bardziej dochodowe zajęcie.
MG, BG i reszta
Gra w RPG opiera się w głównej mierze na rozmowie, rola Mistrza Gry nie ogranicza się jedynie do napisania scenariusza. MG jest kimś więcej – poza tym, że musi nadzorować przebieg całej rozgrywki, odgrywa także wszystkie postacie ze świata gry, których nie kreują gracze. Są to tak zwani Bohaterowie Niezależni (BN), w odróżnieniu od Bohaterów Graczy (BG). BN to wszelkiego rodzaju istoty zamieszkujące świat gry: różnorodne potwory, nieziemskie stworzenia, ale i byty rozumne, obdarzone inteligencją i wchodzące w zaawansowaną interakcję z BG.
Czasem można tez spotkać angielskie skróty używane nawet przez polskich graczy: NPC – Non-Player Character, czyli BN; GM – Game Master, czyli Mistrz Gry. Ten ostatni bywa zresztą różnie nazywany: Referee, Storyteller (Narrator), Dungeon Master (Mistrz Podziemi).
Zadaniem MG jest też nadzorowanie rozgrywki. Pilnowanie, by wszystko odbywało się w zgodzie z realiami świata gry. W RPG bowiem, w odróżnieniu od tradycyjnych gier, nie ma strony wygrywającej ani przegranej. Rozgrywka nie polega zazwyczaj na rywalizacji między graczami ani też na konflikcie gracze – MG. Wynika to z charakteru samej gry. Zazwyczaj Mistrz Gry pełni bowiem wobec graczy rolę narratora. Opisuje, co ich postacie widzą, słyszą, czują.
Gracze natomiast mają nieco łatwiejsze zadanie - wcielają się w postacie biorące udział w grze. Z tego powodu zaleca się osobom wkraczającym w świat RPG zajęcie właśnie miejsca gracza, a nie MG.
Postacie i mechanika
Postacie graczy opisane są zwykle poprzez zbiór cech (różniących się liczbą i rodzajem w zależności od gry) oraz za pomocą elementów dodatkowych (np. umiejętności czy atrybutów specjalnych). Wszelkie dane podczas tworzenia bohatera (jak i późniejsze zmiany wynikłe z gry) nanosi się na kartę postaci. Główne cechy zwykle opisują postać od strony fizycznej (siła, kondycja, itp.) jak i psychicznej (inteligencja, wiedza, itp.).
Do rozwiązywania kwestii spornych w grze służy mechanika. Dzięki niej można rozstrzygać występujące podczas gry konflikty i zdarzenia, których wyniku nie można określić od ręki (starcia zbrojne, upadki, otwieranie drzwi wytrychem, itd.). Sytuacje te przekładane są na konkretne liczby, co umożliwia określenie szansy powodzenia danej czynności.
Zwykle mechanika w celu określenia stopnia pomyślności danej akcji lub też zajścia określonych okoliczności, zaleca rzut kośćmi. W RPG używane są kostki o różnej liczbie ścianek: tradycyjne 6-ścienne, ale także 4-ścienne, 8-ścienne, 10-ścienne, 12-ścienne, 20-ścienne oraz 100-ścienne tworzone poprzez rzut dwiema dziesięciościennymi (jedna wtedy oznacza dziesiątki, a druga jedności). MG, rozpatrując w ramach mechaniki konkretne zdarzenie (np. wspomniane otwieranie drzwi) zwykle określa stopień trudności akcji, dodaje lub odejmuje od tej liczby modyfikatory uwzględniające okoliczności specjalne (np. włamywanie się po ciemku) po czym rzuca kostkami. Wynik określa czy i jak dobrze postaci powiodło się zadanie. Oczywiście, sama procedura w szczegółach jest różna dla każdego systemu, a powyższy opis pokazuje jedynie ogólny rys zagadnienia.
Kilka przydatnych informacji
Gra, jak już wspomniałem, w ogólnych założeniach opiera się schemacie akcja graczy – reakcja MG. Sama sesja trwa przeciętnie 4 do 6 godzin. Aby grać, potrzeba co najmniej jednego MG i jednego gracza, jednak najczęściej spotyka się drużyny składające się z prowadzącego i 3–4 graczy. Przy większej liczbie osób, bywa, robi się zamieszanie, z którym nie każdy prowadzący jest w stanie sobie poradzić.
Jeśli chodzi o systemy RPG (jako system rozumiemy świat plus mechanikę; sam świat zwykło nazywać się settingiem), to istnieje ich olbrzymia liczba w najróżniejszych konwencjach. Mamy więc fantasy, science fiction, horror oraz niezliczone wariacje tej podstawowej trójki, systemy osadzone w rzeczywistym świecie oraz takie, które trudno sklasyfikować (obejmujące światy znane z komiksów czy też wymykające się jakiejkolwiek próbie usystematyzowania, na przykład zapożyczone z telewizyjnych kreskówek). Każdy może w RPG znaleźć coś dla siebie.
Od każdej zasady, każdego schematu, są wyjątki i tak też jest w przypadku RPG. Wspomnę tu tylko, iż istnieje coś takiego jak Live Action Role Playing, czyli potocznie mówiąc, LARP-y. Są to gry "na żywo", podczas których gracze odgrywają postacie cała swoją osobą. Przebierają się w stroje, nie siedzą przy stole, ponieważ najczęściej akcja rozgrywa się w jednym bądź kilku większych pomieszczeniach, brak jest zwykle tradycyjnych kart postaci i kostek. Są także gry terenowe, różniące się od LARP-ów skalą (LARP-y to zwykle kilkanaście – kilkadziesiąt osób, terenówki nawet kilkaset), rozgrywane zwykle na sporym obszarze na powietrzu i trwające kilka lub kilkanaście dni.
Wraz z poznawaniem gier fabularnych możecie odkryć, że nie wszystkie tytuły trzymają się opisanej powyżej "typowej" formy gry fabularnej. Niektóre gry na przykład dzielą obowiązki prowadzącego między graczy, czasem nawet rezygnując z MG. Inne nie używają w ogóle kostek, zastępując je kartami bądź rezygnując z elementów losowych w ogóle. Jeszcze inne skupiają się na wybranych elementach zabawy w RPG. W naszym dziale będziemy pisać tak o grach klasycznych, jak i o wyłamujących się ze schematów.
Na zakończenie
Gry fabularne to rozrywka, miły sposób na spędzenie wolnego czasu. Jak w przypadku każdej zabawy, granie w RPG ma dawać satysfakcję. Istnieją różne sposoby grania w gry fabularne, niektórzy lubią bawić się przy ciastkach i coli, inni przy zapalonych świecach. Jedni uwielbiają polowanie w lochach na potwory, inni preferują pałacowe intrygi. Najważniejsze jednak, by wszyscy byli zadowoleni z zabawy. Nie ma bowiem "najlepszego sposobu grania w RPG". Każdy powinien bawić się tak, jak mu pasuje. Najważniejsze jest to, by wszyscy gracze miło wspominali sesję.
